Serbest Meslek Kazançlarında Vergilendirme
Serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesi, Gelir Vergisi Kanunu’nun temel hükümleri çerçevesinde belirlenir. Kanuna göre gelir vergisinin konusu, gerçek kişilerin elde ettiği kazanç ve iratlardan oluşur. Serbest meslek erbabının elde ettiği gelirler de vergiye tabi tutulur. Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde serbest meslek kazancı, diğer kazanç ve iratlarla birlikte vergilendirilir. Serbest meslek kazançlarının vergi oranı, kanunun ilgili maddeleri doğrultusunda belirlenir. Serbest meslek faaliyeti, ticari olmayan işlerin kişisel sorumluluk altında gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu kazançlar ticari faaliyetlerden farklı olarak vergilendirilir. Serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin uygulama ve sorunlar, Gelir Vergisi Kanunu‘nun ilgili maddeleri çerçevesinde ele alınır. Bu yazımızda, serbest meslek erbabı kimlerdir ve serbest meslek kazancı nedir soruları çerçevesinde serbest meslek gelir vergisi, serbest meslek kazançları gelir vergisi ve serbest meslek kazancı vergi oranı gibi konulara değineceğiz.
Serbest Meslek Erbabı Kimlerdir?
Serbest meslek erbabı, Gelir Vergisi Kanunu’nun tanımıyla, sürekli olarak serbest meslek faaliyetini meslek olarak icra eden kişilerdir. Kanun, bu faaliyetin dışında devamlı olarak başka bir iş veya görevle uğraşılmasının mesleki faaliyetin niteliğini değiştirmeyeceğini vurgular. Bazı faaliyetler ise kanunla belirlenmiş olup serbest meslek faaliyeti olarak kabul edilir. Örneğin, gümrük komisyoncuları, borsa ajanları, noterler, hakemler, müşavirler, sağlık memurları, ebe ve diğer meslek grupları Gelir Vergisi Kanunu’nda serbest meslek erbabı olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, kişisel bilgi veya beceriye dayanarak sürdüren kişiler de serbest meslek erbabı olarak kabul edilir. Bu kişiler, işlerini bir işveren adına değil, doğrudan kendi hesaplarına yaparlar ve genellikle mesleklerinin gerektirdiği bilgi ve becerileri kullanarak hizmet verirler.
Serbest Meslek Faaliyetinin Unsurları Nelerdir?
Serbest meslek faaliyetinin unsurları, öncelikle faaliyetin kişinin sahip olduğu bilimsel veya mesleki bilgiye ve uzmanlığa dayanmasıyla belirlenir. Bu faaliyetler genellikle emek yoğun ve bilgiye dayalıdır, ticari mahiyet taşımazlar ve işverene tabi olmaksızın kişisel sorumluluk altında gerçekleştirilirler. Gelir Vergisi Kanunu’na göre, bu faaliyetler ticari değil serbest meslek faaliyeti olarak tanımlanır ve vergilendirilirler. Faaliyetin süreklilik arz etmesi de önemlidir; örneğin, özel işyerlerinin açılması, mesleki teşekküllere kayıt yapılması gibi adımlar, faaliyetin sürekli olarak yapıldığının bir göstergesidir.
Serbest Meslek Kazancının Tanımı
Serbest meslek kazancı, Gelir Vergisi Kanunu’nun 65. maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar olarak tanımlanmıştır. Bu tanıma uygun olarak, serbest meslek faaliyetinin belirli unsurları bulunmalıdır. Bunlar arasında; faaliyetin sermayeden ziyade kişisel mesaiye, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanlığa dayanması, ticari nitelik taşımaması, bir işverene tabi olmaksızın kişisel sorumluluk altında yapılması ve sürekli olarak gerçekleştirilmesi gibi unsurlar vardır.
Serbest Meslek Kazancında Makbuz Ne Zaman Düzenlenir?
Serbest meslek kazancında makbuz düzenlenme zamanı genellikle hizmet bedelinin tahsil edildiği andır. Gelir Vergisi Kanunu’na göre tahsil esası geçerlidir, yani makbuz hizmet bedeli alındığı zaman düzenlenmeli ve gelir olarak kaydedilmelidir. Ancak KDV Kanunu’na göre vergiyi doğuran olay, malın teslimi veya hizmetin ifasıdır. Dolayısıyla, hizmeti veren kişi, hizmeti gerçekleştirmiş olmasına rağmen bedeli tahsil edememişse bile KDV ödemek zorundadır.
Serbest Meslek Kazancı Nasıl Tespit Edilir?
Serbest meslek kazancının tespiti, Gelir Vergisi Kanunu’nun 67. maddesine göre gerçekleşir. Bu kapsamda, bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığında tahsil edilen para, ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler ile bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler arasındaki fark serbest meslek kazancını oluşturur. Hasılat, tahsil edilen para, ayınlar ve diğer menfaatlerden oluşurken, bu hasılatın yanı sıra müşteri veya müvekkilden alınan gider karşılıkları da serbest meslek kazancına ilave edilir. Ancak vergi, resim, harç gibi hususlara harcanmak üzere alınan ve tamamen bu amaçla kullanılan para ve ayınlar hasılat olarak kabul edilmez. Bunun yanı sıra, serbest meslek erbabının tahsil edilmemiş olsa bile belirli koşullarda alacakların tahsil edilmiş sayılması da söz konusudur. Bu kapsamda, serbest meslek erbabının haberdar olduğu durumlarda kamu müessesesine, bankaya veya notere para yatırılması tahsil hükmündedir.
Yüksel Damar ve uzman ekibi, muhasebe ve mali danışmanlık konularında profesyonel bir ekip ve size özel çözümlerle finansal hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur. İletişime geçmek için buraya tıklayın.