Stopaj Nedir? Kim Öder, Nasıl Hesaplanır?
Giriş
Stopaj, vergi sistemimizin en temel unsurlarından biridir. Adını sıkça duyarız, ancak çoğu kişi “Stopaj nedir, kim öder, nasıl hesaplanır?” sorularına net bir yanıt veremez.
2025 itibarıyla Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), stopaj uygulamalarında dijital bildirim süreçlerini kolaylaştırmış olsa da, vergilendirme mantığı aynı kalmıştır.
Bu yazıda, muhasebeciler, serbest meslek sahipleri ve işverenler için stopajın anlamını, hesaplama yöntemlerini ve örnek uygulamaları ele alacağız.
Stopaj Nedir?
Stopaj kelimesi İngilizce “withholding tax” kavramının Türkçesidir.
Yani, bir gelir ödemesi yapılırken, bu gelir üzerinden verginin kaynağında kesilmesi anlamına gelir.
Örneğin:
- İşveren, çalışanına maaş öderken gelir vergisini kaynağında keser.
- Kiracı, işyeri kirası öderken belirli oranda stopaj keser.
- Serbest meslek makbuzu düzenleyen kişi, karşı taraftan stopaj kesintisi yapar.
Bu yöntem, vergi tahsilatının güvenli ve sürekli olmasını sağlar.
Stopajı Kim Öder?
Stopajı geliri ödeyen taraf (vergi sorumlusu) öder.
Yani gelir elde eden değil, ödemeyi yapan kişi/kurum stopajı kesmek ve devlete yatırmakla yükümlüdür.
Örneklerle açıklayalım:
- İşyeri kiralayan şirket: Kira bedelini öderken stopajı keser.
- İşveren: Çalışan maaşından gelir vergisini keser.
- Serbest meslek makbuzu kesilen kurum: Hizmet bedelinden stopajı keser.
Bu durumda gelir sahibi stopaj ödemesi yapmaz; çünkü zaten kendisine yapılan ödemeden kesinti yapılmıştır.
Stopaj Oranları (2025 Güncel Liste)
Gelir türüne göre stopaj oranları değişir. 2025 itibarıyla başlıca oranlar:
| Gelir Türü | Stopaj Oranı |
|---|---|
| Ücret gelirleri | %15 – %40 (Gelir vergisi dilimine göre) |
| Serbest meslek ödemeleri | %20 |
| İş yeri kiraları | %20 |
| Gayrimenkul sermaye iradı (konut dışı) | %20 |
| Temettü (kâr payı) ödemeleri | %10 |
| Mevduat faizleri | %5 – %15 (vadeye göre) |
| Repo gelirleri | %10 |
Stopaj Nasıl Hesaplanır? (Örnekli Anlatım)
1️⃣ Serbest Meslek Stopajı Örneği
Bir danışmanlık firması, bir serbest meslek erbabına 10.000 TL + %20 KDV karşılığında hizmet bedeli ödüyor olsun:
- Brüt tutar: 10.000 TL
- Stopaj (%20): 2.000 TL
- KDV (%20): 2.000 TL
- Ödenecek net tutar: 10.000 – 2.000 + 2.000 = 10.000 TL
Kurum, 2.000 TL’yi vergi dairesine beyan eder ve öder.
2️⃣ Kira Stopajı Örneği
Bir şirket, aylık 20.000 TL kira ödemesi yapıyor:
- Stopaj oranı: %20
- Kesilecek vergi: 20.000 x %20 = 4.000 TL
- Kiraya verene ödenecek tutar: 16.000 TL
- 4.000 TL stopaj, şirket tarafından devlete beyan edilir.
Stopaj Beyannamesi ve Ödeme Süresi (2025)
Stopaj vergisi, Muhtasar Beyanname ile beyan edilir.
Beyan ve ödeme süreleri:
- Aylık beyanname: Takip eden ayın 26’sına kadar
- Üç aylık beyanname (küçük işletmeler için): Takip eden dönemin 26’sına kadar
2025 yılında GİB sistemi, e-Beyanname ve e-Defter entegrasyonunu geliştirmiştir. Bu sayede muhasebeciler stopaj beyanlarını doğrudan sistem üzerinden gönderebilmektedir.
Stopajın Amacı ve Avantajları
Stopaj, devlet açısından vergi tahsilatını kolaylaştırır, kayıt dışı ekonomiyi önler.
Mükellef açısından ise:
✅ Vergi yükümlülüğü önceden yerine getirilir.
✅ Beyanname döneminde ekstra işlem gerekmez.
✅ Devletle olan yükümlülük düzenli hale gelir.
2025’te Stopaj Uygulamasındaki Yenilikler
- e-Beyanname sistemine yapay zeka destekli hata uyarı sistemi eklendi.
- Serbest meslek stopajları, e-Makbuz üzerinden otomatik hesaplanabiliyor.
- Büyük işletmeler, stopaj bildirimlerini artık e-Fatura sistemine entegre şekilde yapabiliyor.
Sonuç
Stopaj, Türkiye’de vergi tahsilatının güvenli ve sürdürülebilir yapılmasını sağlayan temel uygulamalardan biridir.
2025 itibarıyla dijital sistemler sayesinde beyan süreçleri kolaylaşsa da, stopajın kim tarafından kesileceği ve nasıl hesaplanacağı konusundaki sorumluluk hâlâ ödemeyi yapan taraftadır.
Düzenli stopaj takibi, hem vergi cezalarından kaçınmak hem de muhasebe sistemini şeffaf tutmak açısından büyük önem taşır.