Serbest Meslek Makbuzunda Stopaj: Kim Öder, Nasıl Hesaplanır, Ne Zaman Beyan Edilir?
Serbest meslek erbapları — yani mali müşavirler, avukatlar, diş hekimleri, danışmanlar ve benzeri meslek grupları — için stopaj (gelir vergisi kesintisi) konusu hem karmaşık hem de kritik bir öneme sahiptir.
Bu yazıda, serbest meslek makbuzunda stopajın kim tarafından ödendiğini, nasıl hesaplandığını, ne zaman beyan edilip ödendiğini adım adım anlatacağız.
1. Stopaj Nedir?
Stopaj, bir kazanç üzerinden verginin kaynağında kesilmesi anlamına gelir.
Yani serbest meslek erbabı gelirini elde etmeden önce, kazancının bir kısmı vergi olarak kesilir ve işi yaptıran kişi tarafından vergi dairesine ödenir.
Bu sistemin amacı, vergi tahsilatını garanti altına almak ve serbest meslek sahiplerinin beyan dışı gelir elde etmesini önlemektir.
2. Serbest Meslek Makbuzunda Stopajı Kim Öder?
Serbest meslek makbuzunda stopaj, işi yaptıran kişi veya kurum tarafından ödenir.
Yani hizmet alan taraf, makbuz tutarı üzerinden stopaj keser ve bu tutarı vergi dairesine muhtasar beyannameyle bildirir.
Örneğin:
- Mali müşavir bir şirkete danışmanlık hizmeti veriyorsa,
- Şirket, mali müşavirin kestiği makbuzdan stopaj keser ve vergi dairesine yatırır.
Ancak;
- Hizmet bireysel (şahıs) müşteriye verilmişse, stopaj uygulanmaz.
Bu durumda serbest meslek erbabı makbuzu brüt tutar üzerinden düzenler.
3. Stopaj Oranı Nedir?
Serbest meslek makbuzlarında stopaj oranı %20’dir.
Bu oran, brüt kazanç üzerinden hesaplanır.
📌 Formül:
Stopaj Tutarı = Brüt Tutar x %20
Örnek:
Bir mali müşavir, bir şirkete 10.000 TL + %20 KDV’li danışmanlık hizmeti verdi.
Bu durumda stopaj hesaplaması şöyle olur:
- Brüt Tutar: 10.000 TL
- Stopaj (%20): 2.000 TL
- KDV (%20): 2.000 TL
- Net Tahsil Edilecek Tutar: 10.000 – 2.000 + 2.000 = 10.000 TL
Yani mali müşavir 10.000 TL alır, şirket ise 2.000 TL stopajı devlete öder.
4. Stopaj Ne Zaman ve Nasıl Beyan Edilir?
Stopajı beyan etme ve ödeme sorumluluğu işi yaptıran taraftadır.
İlgili dönem için verilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile bildirilir.
📅 Beyan Zamanı:
- Her ayın 1’i ile 30’u arasındaki ödemeler için,
- Ertesi ayın 26’sına kadar muhtasar beyanname verilmelidir.
- Ödeme de aynı süre içinde yapılır.
5. Serbest Meslek Erbabı İçin Stopajın Avantajı
Serbest meslek erbabı açısından stopaj, gelir vergisine mahsuben önceden ödenmiş bir vergidir.
Yani yıl sonunda gelir vergisi beyannamesi verilirken, bu stopajlar toplam gelir vergisinden düşülür.
Örnek:
Yıl boyunca 200.000 TL kazanç elde eden bir mali müşavirden 40.000 TL stopaj kesilmişse,
beyanname döneminde hesaplanan gelir vergisinden bu 40.000 TL düşülür.
6. Stopajdan Kurtulmak Mümkün mü?
Eğer serbest meslek erbabı hizmetlerini kendi adına faturalandıran bir şirket (örneğin Limited veya A.Ş.) üzerinden verirse, stopaj uygulanmaz.
Çünkü stopaj yalnızca serbest meslek makbuzu için geçerlidir.
Ayrıca, sanal ofis kullanımı sayesinde sabit kira ödemeleri ve stopaj yükümlülüğü de ortadan kalkabilir.
Örneğin, İstanbul’da faaliyet gösteren İstSanalOfis.com üzerinden sanal ofis kiralayan bir mali müşavir,
ofis için kira stopajı ödemez; bu da önemli bir maliyet avantajı sağlar.
7. Stopajın Yanlış Hesaplanması Durumunda Ne Olur?
Stopajın eksik ya da hatalı hesaplanması durumunda, vergi dairesi hem işi yaptıran tarafı hem de serbest meslek erbabını inceleyebilir.
Bu nedenle, makbuz düzenlerken brüt tutar, KDV oranı ve stopaj oranının doğru yazılması çok önemlidir.
Mali müşavirlerin bu süreçte, müşterilerine düzenli bilgi vermesi ve makbuzların elektronik ortamda (örneğin e-Serbest Meslek Makbuzu sistemiyle) kesilmesi tavsiye edilir.
Sonuç
Serbest meslek makbuzunda stopaj, vergisel yükümlülüklerin en kritik parçalarından biridir.
Kim tarafından ödeneceği, nasıl hesaplanacağı ve beyan süresi mali müşavirlerin sıkça karşılaştığı konulardandır.
Stopaj sistemi hem vergi güvenliği sağlar hem de serbest meslek sahiplerinin yıl sonu vergi hesaplamasında denge unsuru oluşturur.
Ancak stopaj yükünü azaltmak isteyenler için, şirketleşme veya İstSanalOfis.com gibi çözümler vergi planlamasında ciddi avantajlar sunabilir.