Geçici Vergi Nedir?
Geçici vergi, belirli vergi mükellefleri tarafından üçer aylık dönemler halinde ödenen ve yıl sonunda yıllık Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi ile mahsup edilen bir vergi türüdür. Bu mükellefler, gerçek usulde vergilendirilen serbest meslek erbabı, ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) ve kurumlar vergisi mükellefleri olarak tanımlanabilir.
Amacı ve İşleyişi
Geçici verginin temel amacı, yıl sonu kar/zarar hesaplamasının beklenmeden, dönemsel olarak kazanılan miktarın vergisinin peşin olarak tahsil edilebilmesidir.
Bu vergi, her üç aylık dönem sonunda ilgili mükelleflerin brüt kazançlarının belirlenmesi ile hesaplanır. Daha sonra, bu brüt kazanç üzerinden yürürlükteki Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi oranı uygulanarak geçici vergi tutarı bulunur.
Ödeme yapılan geçici vergi, yıl sonunda yıllık Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi hesaplamasında mahsup edilir. Bu mahsup işlemi, yıl sonunda ödenecek verginin azalmasına veya fazla ödeme durumunda iade alınmasına yol açabilir.
Örnek Durumlar
Bir ticaret şirketinin ilk çeyrekte 100.000 TL kar ettiğini varsayalım. Eğer geçici vergi oranı %10 ise, bu dönem için 10.000 TL geçici vergi ödemesi gerekecektir. Bu miktar, yıl sonunda yıllık Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi ile mahsup edilecek, böylece yıl sonu ödeme ya da iade durumu netleşecektir.
Geçici vergi oranları
Geçici Vergiye Tabi Olan Kazançlar İçin Oranlar:
- Ticari Kazanç Sahipleri ve Serbest Meslek Eribabı: Bu grup için geçici vergi, ilgili hesap döneminin üçer aylık kazançlarına Gelir Vergisi Kanunu’nun tarifesinin ilk diliminde yer alan oranın uygulanmasıyla hesaplanır. Genellikle bu oran %15 olarak belirlenir.
- Kurumlar Vergisi Mükellefleri: Kurumlar vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı, safi kurum kazancı üzerinden %20 olarak uygulanır.
Geçici Vergiye Tabi Olmayan Kazançlar İçin Durum
Geçici vergi, belirli kazanç türlerine uygulanmaz. Bu kazançlar arasında basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamına giren kazançlar, noterlik görevi ile ilgili kazançlar ve yıllara yaygın inşaat işleri ile uğraşanlar yer almaktadır.
Mahsup İşlemi
Hesaplanan geçici vergiden, aynı hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkifat yoluyla ödenmiş vergiler mahsup edilir. Mahsup sonrası kalan tutar, ödenmesi gereken geçici vergi olarak beyan edilir.
Geçici verginin dönemleri
| DÖNEM | BEYAN | ÖDEME |
| 1.Dönem (Ocak, Şubat, Mart) | 14 Mayıs akşamına kadar | 17 Mayıs akşamına kadar |
| 2.Dönem (Nisan, Mayıs, Haziran) | 14 Ağustos akşamına kadar | 17 Ağustos akşamına kadar |
| 3.Dönem (Temmuz, Ağustos, Eylül) | 14 Kasım akşamına kadar | 17 Kasım akşamına kadar |
| 4.Dönem (Ekim, Kasım,Aralık) | 14 Şubat akşamına kadar | 17 Şubat akşamına kadar |